Nog niet zo lang geleden waren dokters helden. Mensen die andere mensen het leven redden. Overal waar zij kwamen, werden zij met egards behandeld. Wie kent niet het raadsel: “Kent u het verschil tussen God en een dokter?” Inderdaad, God is geen dokter…!
Zijn dokters mensen?
De laatste jaren is er in dit goddelijk imago flink de klad gekomen. Medische fouten worden breed uitgemeten en sommige media schromen niet om artsen als zakkenvullers te typeren. Zijn artsen dan toch gewone mensen die fouten maken, die ruzie met elkaar maken of elkaar de hand boven het hoofd houden? Gewone mensen die uit zijn op meer geld en meer status? Gewone mensen ook die lol in hun werk willen hebben en zo af en toe met vakantie willen gaan? Van onze Lieve Heer willen we een foutje nog wel door de vingers zien, maar van gewone dokters niet. Zeker niet in deze tijd van transparantie en van stoere oneliners als ‘dit had nooit mogen gebeuren’ of ‘we mogen niets aan het toeval over laten’ of ‘we moeten elk risico uitsluiten’.
Illusie van maakbaarheid?
De verleiding om aan menselijke dokters – en hun ziekenhuishofhouding – buitengewone gaven toe te dichten blijft groot. Immers, zij waken over ons lijf en wie wil er niet langer, gezonder en gelukkiger leven. Medische missers brengen ons leven in gevaar en daarom mogen ze niet voorkomen. Om onze doodsangst te bezweren hebben we de illusie van maakbaarheid omarmd. Als we mensen in reageerbuizen kunnen maken, dan moet het toch een koud kunstje zijn om ziekenhuizen te maken waar ‘alles’ klopt? Daarom noemen we de bazen van ziekenhuizen toch ook bestuurders, die het ziekenhuis – gelijk een bus – in elke gewenste richting kunnen sturen?
Rimpelloos bestaan?
Komt de maakbaarheidsillusie voort uit de hang naar een rimpelloos bestaan? Een bestaan waarin we het gewoon vinden dat er voor elk probleem een oplossing wordt bedacht; waarin geen plaats meer is voor tegenslag, pech of toeval en waarin verdriet en pijn met medicamenten of andere therapieën bestreden worden. En waar geen oplossing voor is, daarvoor wordt altijd wel iets of iemand gevonden aan wie wij de schuld kunnen geven. Liever dat, dan aanvaarden dat het leven ook tragiek met zich meebrengt. Het aanvaarden van tragiek betekent het kunnen verdragen van tegenslag en frustratie en dat past niet bij een rimpelloos bestaan. Wiens schuld is het eigenlijk dat wij dood gaan? U raadt het al, toch…?
Mensenwerk!
Wat doet een arts met het groeiend leger aanhangers van de illusie van maakbaarheid en het rimpelloze bestaan? Komt hij hen teveel tegemoet, dan wordt hij al snel beticht van bovenmenselijkheid. Geeft hij toe dat artsen feilbaar zijn, dan loopt hij het risico gekielhaald te worden. Een duivels dilemma voor een goddelijke beroepsgroep? Hoe daaraan te ontsnappen? Door zo gewoon mogelijk te blijven benadrukken dat geneeskunde mensenwerk is. Mensenwerk waardoor vele mensen, langer, beter en gelukkiger kunnen leven. En waar mensen werken, worden fouten gemaakt. Dat was vroeger zo, dat is nu zo en dat zal straks ook zo zijn. Er bestaat nu eenmaal geen oplossing voor de mens. Gelukkig maar!
Gepubliceerd op de website van de ‘Changekitchen Company’
Joep Choy, auteur en organisatieadviseur, is als trainer en coach verbonden aan Choy consultants BV en als opleider-psychotherapeut aan NISTO. Zijn werkterrein ligt vooral in de zorgsector, waar hij 15 jaar als ziekenhuisdirecteur heeft gewerkt. Hij is gastdocent bij vele universiteiten (o.a. Erasmus) en opleidingsinstituten (o.a. De Baak). Hij heeft meer dan zeventig publicaties op zijn naam staan. Zijn boek ‘De vraag op het antwoord’ over het beïnvloeden van conflictueuze patronen in organisaties werd in 2005 genomineerd als boek van het jaar door de Orde van Organisatieadviseurs en is hier te bestellen.